Genellikle kripto para piyasasında karşımıza çıkan “fork (çatallanma)” kavramının ne olduğunu ve çeşitlerini inceleyelim.
Fork Nedir?
Fork kelimesinin Türkçe karşılığı “çatallanma”dır. Kriptoda ise bölünmeyi ve çoğalmayı ifade etmektedir. Yani bir blockchain ağının farklı kopyalar ile bölünerek yeni bir ağ oluşturmasına fork diyebiliriz (bknz: Blockchain Nedir? Artıları ve Eksileri Nelerdir?). Bazen mevcut ağ üzerinde bulunan hatalardan dolayı çatallanma yoluna gidilirken bazen de mevcut ağın yöneticilerinin anlaşamamasından dolayı çatallanma yoluna başvurulmaktadır. Örneğin, Bitcoin üzerinde bulunan güvenlik ve hız gibi sorunlardan dolayı çatallanma yoluna gidilmiş ve bunun sonucunda Bitcoin Cash ortaya çıkmıştır.
Hangi Durumlarda Fork Yapılır?
Mevcut ağda bulunan bazı aksaklıklar veya güncellenmesi gereken özelliklerden dolayı fork yoluna başvurulmaktadır.
- Bazı eksikliklerinden dolayı mevcut ağ kullanıcılar tarafından benimsenmeyebilir. Bu nedenle ağa yeni özellikler eklemek ve kullanışlı hale getirebilmek için çatallanma yoluna gidilir.
- Kripto para birimleri kendilerini yeni yeni ispatlamaya çalıştıkları için bazı güvenlik eksiklerini sahip olabilirler. Güvenlik konusunda yetersiz olmaları nedeniyle de hack saldırılarına maruz kalabilir ve bunun sonucunda büyük zararlar görebilirler. Bu durumun önüne geçebilmek için kendilerini sürekli olarak geliştirmek ve güvenlik ile ilgili yeni özellikler eklemeleri gerekmektedir. Bu nedenle de çatallanmaya ihtiyaç duyarlar.
- Mevcut ağın topluluğu arasında veya yöneticilerin kendi arasında bazı sorunları olabilir. Bu sorunları gidermek ve mevcut ağı herkes için kullanılabilir hale getirebilmek için çatallanma yoluna gidilir.
Fork Çeşitleri Nelerdir?
Hard Fork (Sert Çatallanma) ve Soft Fork (Yumuşak Çatallanma) olmak üzere iki adet fork çeşidi bulunmaktadır.
Hard Fork (Sert Çatallanma) Nedir?
Hard fork, bir blockchain ağı üzerinde yapılan keskin ve net bölünmeyi ifade etmektedir. Yani bir ağda bulunan güvenlik sorunlarını düzeltmek veya ortadan kaldırmak için yeni özellikler eklenerek alternatif bir blockchain ağının oluşturulmasıdır. Burada eski ağı kullanan kullanıcıların, oluşturulan yeni ağa geçmesi zorunludur. Çünkü eski ağ kullanım dışı bırakılacaktır (bknz: Validator (Doğrulayıcı) Nedir? Nasıl Olunur?).
Soft Fork (Yumuşak Çatallanma) Nedir?
Soft fork, mevcut bir blockchain ağına alternatif olarak oluşturulan ağ veya ağları ifade etmektedir. Eski ağ kullanım dışı bırakılmaz ve işlem görmeye devam eder. Fakat dileyen kullanıcılar yeni oluşturulan ağa geçiş yapabilirler. Bu nedenle kullanıcıların veya madencilerin yeni ağa geçiş yapıp yapmama kararları kendilerine aittir. Ancak kullanıcılar ile madencilerin çoğu oluşturulan yeni ağı benimser ise bu ağın varlığı kabul edilir ve başarılı sayılır. Böylece eski ağ üzerinde yapılan işlemler azalır veya eski ağ kullanılırlığını kaybeder (bknz: Yenilenebilir Enerji Kaynakları ile Bitcoin Madenciliği).
Fork Fiyata Nasıl Etki Eder?
Hard fork gerçekleştikten sonra bu durum genellikle fiyata olumlu etki eder. Yani hard fork gerçekleştirilen ağa ait coinin fiyatında yükseliş yaşanır. Örneğin, 2017 yılında gerçekleşen Ethereum hard forkundan sonra ETH fiyatı 122 dolar seviyesinden 150 dolar seviyesine yükselmişti.
Soft fork ise fiyata olumlu veya olumsuz olarak etki edebilir. Eğer yeni ağ, eski ağın kullanıcıları tarafından benimseniyor ise yeni ağa ait olan coinin fiyatı artarken eski ağa ait olan coinin fiyatı düşebilir. Ya da yeni ağ kullanıcılar tarafından benimsenmiyor ise eski ağa ait olan coinin fiyatında artış yaşanırken, yeni ağa ait olan coinin fiyatı düşebilir (bknz: Kriptoda Halving Nedir? Fiyatlara Nasıl Etki Eder?).
