Bu yazımızda kritik öneme sahip olmalarına rağmen kripto para dünyasında yaygın olarak bilinmeyen iki kavramı ele alıyoruz. Yerel Tokenler (Native Tokens) ve Yerel Olmayan Tokenler (Non-Native Tokens). Bu kavramlar tam olarak ne anlama geliyor? Avantajları ve Dezavantajları nedir? Örnekleriyle birlikte bu yazımızda inceledik.
Yerel Token (Native Token) Nedir?
Yerel Tokenler (Native Tokens), belirli bir blokchain veya kripto para birimi platformuna özgü dijital varlıklardır. Genellikle platformdaki işlemleri kolaylaştırmak için kullanılırlar ve ayrıca platformdaki bir paylaşımı temsil etmek veya belirli özelliklere veya hizmetlere erişim sağlamak için kullanılabilirler.
Yerel Tokenler, platform içinde bir takas aracı olarak kullanılabilir ve ayrıca kripto para borsalarında alınıp satılabilir. Örneğin, Ethereum blok zincirinin yerel tokeni Ethereum’dur (ETH).
Yerel Tokenlerin Tarihi
Yerel Tokenler, bir blokchain kullanan ilk kripto para birimi olan Bitcoin‘in 2009 yılında piyasaya sürülmesine kadar izlenebilir. Bitcoin’in başarısı, yerel tokenleri de kullanan diğer kripto para birimlerinin ve blockchain platformlarının geliştirilmesinin yolunu açmıştır.
Yerel Tokenlerin Gelişimi
Bitcoin’in piyasaya sürülmesinden bu yana, yerel tokenler önemli bir gelişme göstermiştir ve birçok blok zinciri ve kripto para birimi platformunun ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Blockchain ve kripto para biriminin ilk yıllarında, yerel tokenler öncelikle bir alım-satım aracı olarak kullanılıyordu ve kripto para borsalarında alınıp satılıyordu.
Bununla birlikte, teknoloji geliştikçe, yerel tokenler, platformda bir paylaşımı temsil etmek veya belirli özelliklere veya hizmetlere erişim sağlamak gibi daha geniş bir işlev yelpazesini üstlendi. Bugün, yerel tokenler çeşitli şekillerde kullanılmaktadır ve birçok blok zinciri ve kripto para birimi platformunun işleyişinde ve işlevselliğinde hayati bir rol oynamaktadır.
Yerel Tokenlerin Önemi
Yerel Tokenler birkaç nedenden dolayı önemlidir. Yerel Tokenlerin önemli olduğu temel yollardan bazıları şunlardır:
İşlemleri Kolaylaştırma: Yerel tokenler genellikle ilişkili oldukları blok zinciri veya kripto para birimi platformundaki işlemleri kolaylaştırmak için kullanılır. Platform içinde, kullanıcıların mal ve hizmet alıp satmasına olanak tanıyan bir alım satım aracı olarak kullanılabilirler.
Özelliklere ve Hizmetlere Erişim Sağlama: Yerel tokenler, bir blok zincir veya kripto para birimi platformundaki belirli özelliklere veya hizmetlere erişim sağlamak için kullanılabilir. Örneğin, bazı platformlar, platformu yönetmek için yerel tokenleri kullanır ve token sahiplerine önemli kararlarda oy kullanma olanağı verir.
Platformda bir Hisseyi Temsil Etmek: Yerel tokenler, platformda bir hisseyi temsil etmek veya token sahiplerine mülkiyet hakları sağlamak için de kullanılabilir.
Bir Değer Deposu Olarak Hizmet Etmek: Bitcoin gibi bazı yerel tokenler, sınırlı arzları ve algılanan değerleri nedeniyle bir değer deposu olarak popüler hale geldi.
Merkeziyetsiz Finans’ta Kolaylık: Yerel tokenler genellikle aracılara ihtiyaç duymadan bir blok zincir üzerinde gerçekleştirilen finansal işlemler olan merkezi olmayan finans (DeFi) işlemlerini kolaylaştırmak için kullanılır.
Yerel Token Örnekleri
Kripto para dünyasında birçok yerel token vardır. Bunlardan bazıları, BNB Chain blok zincirinin BNB tokeni, Cardano blok zincirinin Cardano (ADA) tokeni ve Polygon blok zincirinin Polygon (MATIC) tokeni bulunmaktadır.
Bazı durumlarda Blok zinciri ile Yerel Tokenler aynı adı taşımaktadır. Örneğin, Stellar blok zincirinin yerel token adı da Stellar’dır. Tokenlerin adı çoğunlukla kısaltılıp sembol olarak kısa adı kullanılmaktadır. Bitcoin için, borsa sembolü BTC’dir, Ethereum’un borsa sembolü ise ETH’dir. Yerel tokenler, kripto ağının ekosisteminin değerini temsil etmek için yaratılmıştır.
Yerel Tokenlerin Avantajları ve Dezavantajları
Yerel belirteçlerin bazı ek avantajları ve dezavantajları şunlardır:
Avantajlar
- Yerel tokenler, bunları yayınlayan platform veya ekosistem içinde bir ödeme aracı olarak kullanılabilir ve bu da işlemleri daha hızlı ve daha verimli hale getirebilir.
- Yerel tokenler, yerleşik yönetişim haklarına sahip olabilir, bu da token sahiplerinin platform veya ekosistem içindeki karar alma süreçlerine katılmasına izin verir.
Dezavantajlar
- Yerel tokenler, yalnızca belirli bir platform veya ekosistem içinde yararlı olabilir ve bu platform veya ekosistemin dışındaki faydalarını ve kabullerini sınırlayabilir.
- Yerel tokenlerin değeri, genellikle spekülasyona tabi oldukları ve herhangi bir maddi varlık tarafından desteklenemeyebilecekleri için oldukça değişken olabilir.
- Yerel tokenler, Bitcoin ve Ethereum gibi daha yaygın olarak kullanılan kripto para birimleri kadar çok borsada listelenemeyebileceklerinden sınırlı likiditeye sahip olabilir.
Yerel Olmayan Tokenler (Non-Native) Nedir?
Yerel olmayan tokenler, platforma özgü olmak yerine mevcut bir blok zinciri veya kripto para birimi platformunun üzerinde oluşturulan dijital varlıklardır. Bu tokenler, gelişmek için yerel bir tokenin blok zinciri standartlarına güvenir.
Yerel olmayan tokenler, mevcut bir blok zincirinin üzerine inşa edilmiş yeni bir dijital varlık oluşturmayı içeren “tokenleştirme” adı verilen bir süreç kullanılarak oluşturulur. Yerel olmayan tokenler, emlak, sanat eseri ve emtia gibi fiziksel varlıkların yanı sıra sadakat puanları ve sanal para birimleri gibi dijital varlıklar dahil olmak üzere çok çeşitli varlıkları temsil etmek için kullanılabilir. Yerel olmayan tokenler genellikle bu varlıkların sahipliğini temsil etmek ve izlemek ve bu varlıkların taraflar arasında değiş tokuşunu kolaylaştırmak için kullanılır.
Yerel Olmayan Token Örnekleri
Yerel olmayan tokenler, governance tokenler, wrapped tokenler, stabilcoinler ve oracle tokenler gibi farklı kategorilerde üretilir. Yerel olmayan tokenlerin bazı örnekleri arasında Chainlink platformunun LINK tokenini inceleyebiliriz.
Chainlink adı verilen Ethereum üzerine inşa edilmiş merkezi olmayan bir blockchain oracle ağının tokeni olan LINK, yerel olmayan bir tokenin klasik bir örneğidir ve birincil ödeme kaynağıdır. Chainlink, blockchain akıllı sözleşmelerini gerçek dünya verileriyle birleştiren bir ara katman yazılımıdır ve LINK, zincir dışı verileri almaktan ve hesaplamalar yapmaktan sorumlu operatörlerine ödeme yapmak için kullanılır. LINK, harici verilerin blockchain ile iletişim kurmasını sağlar.
Yerel olmayan tokenlere, ABD Dolarına sabitlenmiş stablecoin USD Coin (USDC), Merkezi olmayan Aave platformunun yerel tokeni olan AAVE ve Maker DAO’nun yönetim (governance) tokeni MKR örnek olarak verilebilir.
Yerel Olmayan Tokenler Neden Yerel Tokenlere Güvenir?
Yerel olmayan tokenler, bir blockchain platformunda oluşturulmak ve işlev görmek için yerel tokenlere güvenir. Bunun nedeni, yerel olmayan tokenlerin mevcut bir blok zincirinin üzerine inşa edilmesi ve bu blok zincirinin yerel tokenini bir değişim aracı olarak kullanmasıdır.
Örneğin, Ethereum blok zinciri üzerine inşa edilmiş yerel olmayan bir token, işlemleri kolaylaştırmak ve akıllı sözleşmeleri ve diğer uygulamaları blok zincirinde çalıştırmak için gereken hesaplama kaynaklarını ödemek için Ethereum blok zincirinin yerel belirteci olan ETH’ye güvenecektir. (Bknz: Vitalik Buterin Kimdir?)
Yerel tokenleri bir değişim aracı olarak kullanmanın yanı sıra, yerel olmayan tokenler de değerlerini korumak için yerel bir tokenin değerine sabitlenebilir. Örneğin, yerel olmayan bir token her zaman belirli bir yerel tokendeğerinde olacak şekilde tasarlanabilir, örneğin ABD dolarına sabitlemek gibi. Bu, yerel olmayan tokenin değerini dengelemeye ve potansiyel kullanıcılar için daha çekici hale getirmeye yardımcı olabilir.
Hangi Blockchain Ağları Yerel Olmayan Tokenleri Destekliyor?
Yerel olmayan tokenler, alıcı ve satıcı arasındaki anlaşmanın şartlarının doğrudan kod satırlarına yazıldığı kendi kendini yürüten sözleşmeler olan akıllı sözleşmelerin oluşturulmasına izin veren herhangi bir blok zinciri platformunda oluşturulabilir.
Yerel olmayan belirteçlerin oluşturulmasını destekleyen bazı blockchain platform örnekleri şunları içerir:Ethereum: Ethereum, akıllı sözleşmelerin oluşturulmasını desteklediği ve geniş bir geliştirici topluluğuna sahip olduğu için, yerel olmayan tokenler oluşturmak için popüler bir platformdur.
EOS: EOS blok zinciri, akıllı sözleşmelerin kullanımı yoluyla yerel olmayan tokenlerin oluşturulmasını destekler. EOS blok zincirinin yerel tokeni EOS‘tur.
Tron: Tron blok zinciri, akıllı sözleşmelerin kullanımı yoluyla yerel olmayan tokenlerin oluşturulmasını destekler. Tron blok zincirinin yerel tokeni TRX’tir.
BNB Chain: BNB Chain, kripto para borsası Binance tarafından oluşturulmuş bir blockchain platformudur. Akıllı sözleşmelerin kullanımı yoluyla yerel olmayan tokenlerin oluşturulmasını destekler. (Bkz. Binance’in Kurucusu CZ Kimdir?)
Cosmos: Cosmos blok zinciri, akıllı sözleşmelerin kullanımı yoluyla yerel olmayan tokenlerin oluşturulmasını destekler. Cosmos blok zincirinin yerel tokeni ATOM‘dur.
Yerel Olmayan Tokenlerin Avantajları ve Dezavantajları
Yerel olmayan belirteçlerin bazı avantajları ve dezavantajları şunlardır:
Avantajlar
- Yerel olmayan tokenler, çeşitli farklı platformlarda veya ekosistemlerde kullanılabildikleri ve yerel tokenlerden daha yaygın olarak kabul edilebildikleri için daha fazla fayda sağlayabilir.
- Yerel olmayan tokenler, genellikle daha fazla sayıda borsada listelendikleri ve daha aktif bir şekilde alınıp satılabildiği için daha yüksek likiditeye sahip olabilir.
Dezavantajlar
- Yerel olmayan tokenler, verildikleri blok zincirinin tüm kaynakları tarafından desteklenmedikleri için daha düşük güvenliğe sahip olabilir.
- Yerel olmayan tokenlerin, düzgün çalışması için ek altyapı ve destek gerektirebileceğinden, mevcut platformlar veya ekosistemlerle entegre edilmesi daha zor olabilir.
- Yerel olmayan tokenler, bazı yargı bölgelerinde menkul kıymetler olarak sınıflandırılabildikleri için ek düzenleyici denetimine tabi olabilir.
Yerel veya Yerel Olmayan Tokenler ile Alım-Satım Yapılıyor mu?
Evet, hem yerel hem de yerel olmayan tokenler ile alım-satım yapmak mümkündür. Yerel tokenler, herhangi bir kripto para biriminde olduğu gibi, kripto para borsalarında satın alınabilir ve satılabilir. Yerel olmayan tokenler de bu borsalarda alınıp satılabilir ancak bunlar yerel tokenler kadar yaygın olmayabilir.
Yerel veya yerel olmayan token alım-satımı yapmak için, alım satım yapmak istediğiniz belirli jetonu destekleyen bir kripto para borsasında bir hesap oluşturmanız gerekir. Ayrıca, alım satım yapmak için yerel bir token veya itibari para birimi biçiminde hesabınıza para aktarmanız gerekecektir.
Güvenilir bir global borsada hesap oluşturup alım-satım yapmaya başlamak için buraya tıklayınız.
Hesabınızı kurup para aktardıktan sonra, yerel ve yerel olmayan tokenleri alıp satmaya başlayabilirsiniz. Token alım satımı için süreç, kullandığınız borsaya bağlı olarak değişir, bu nedenle alım-satıma başlamadan önce platformun kullanıcı arayüzü ve al-sat politikalarını öğrendiğinizden emin olun.
Yerel Tokenler ve Yerel Olmayan Tokenlerin Arasındaki Farklar
Yerel tokenler ile yerel olmayan tokenler arasında birkaç önemli fark vardır:
Yerel tokenler, belirli bir blok zinciri veya kripto para birimi platformuna özgü varlıklarken, yerel olmayan tokenler, mevcut bir blok zinciri veya kripto para birimi platformunun üzerinde oluşturulan varlıklardır.
Yerel tokenler, işlemleri kolaylaştırmak, platformda bir paylaşımı temsil etmek veya belirli özelliklere veya hizmetlere erişim sağlamak gibi çeşitli amaçlara hizmet eder. Yerel olmayan tokenler ise genellikle gayrimenkul veya emtia gibi belirli bir varlığın sahipliğini temsil etmek ve izlemek için kullanılır.
Yerel tokenler, ilişkili oldukları blok zinciri veya kripto para birimi platformu tarafından verilir ve yönetilir. Yerel olmayan tokenler ise tokenin yaratıcıları tarafından verilir ve yönetilir.
Yerel tokenlerin değeri genellikle ilişkili oldukları platformun genel değerine ve benimsenmesine bağlıdır. Öte yandan yerel olmayan tokenler, yerel bir tokenin değerine veya temsil ettikleri varlığın değerine sabitlenebilir.
Yerel tokenler genellikle daha yaygın olarak bulunur ve yerel olmayan tokenlere kıyasla daha yüksek işlem hacimlerine sahiptir. Bunun nedeni, yerel tokenlerin ilişkili oldukları blok zinciri veya kripto para birimi platformunun ayrılmaz bir parçası olması, yerel olmayan tokenlerin ise bu platformların üzerine inşa edilmesi ve yaygın olarak kullanılmaması veya kabul edilmemesidir.
