Trump, Çin’in ABD soya alımlarını durdurması üzerine yemeklik yağ ticaretinin kesilmesini önerdi; olası piyasa ve nakliye riskleri uyarısı

• Çin, Mayıs 2024’ten bu yana ABD soya alımlarını durdurdu; yaklaşık 27 milyon metrik ton (≈12,8 milyar $) talep kaybı oluştu.

• Piyasa, tarifelere yönelik tehditler ve ticaret retoriğine sert tepki verdi; ABD’den gelecek ek tarifeler ve ikili yaptırımlar sinyaliyle S&P 500 düştü.

• Liman ve navlun ücretleri karşılıklılık prensibiyle misilleme amaçlı kullanılıyor; bu, büyük işletmeler için 2026’ya kadar yaklaşık 3,2 milyar $ ek maliyet riski doğuruyor.

Çin’in soya alımlarını durdurmasıyla tırmanan ABD-Çin ticaret gerilimi; piyasa, denizcilik ve tarım etkileri üzerine analiz—COINOTAG raporu, güncel ve yetkin.

ABD-Çin ticaret geriliminin piyasalara ve tedarik zincirlerine etkileri neler?

ABD-Çin ticaret gerilimi, piyasalarda anlık oynaklık ve tedarik zinciri kaymalarını tetikliyor: Pekin’in ABD soya alımlarını durdurması talebi Güney Amerika’ya yönlendirirken, tarifeye yönelik tehditler hisse senedi endekslerini düşürdü ve karşılıklı liman ücretleri küresel deniz taşımacılığında maliyet ve rota riskleri oluşturuyor.

Soya ve kullanılmış pişirme yağı ticaret anlaşmazlıkları gerilimi nasıl tırmandırdı?

Çin, ABD’nin en büyük soya alıcısıydı; 2024’te yaklaşık 27 milyon metrik ton ve değer olarak yaklaşık 12,8 milyar $ tutarında ithalat gerçekleştirdi. Mayıs 2024’ten itibaren Pekin, ABD sevkiyatlarını kabul etmeyip tedariki Arjantin ve diğer Güney Amerika üreticilerinden sağlamaya başladı. Gerilim, Washington’dan yeniden yükselen tarife söylemleri ve bir dizi politika adımını takip etti: ABD, Arjantin’in ihracat vergilerini kaldırdığı gün 20 milyar $ tutarında bir döviz takası açıkladı ve diplomatik temaslar tansiyonu artırdı. Paralel veriler, Çin’in 2024’te kullanılmış pişirme yağı ihracatının rekor kırdığını ve bu ticaretin %43’ünün ABD kaynaklı olduğunu gösteriyor; bu durum ABD’de endişeleri körükledi. Ticari kaymalar, ABD yönetiminin pişirme yağı ticaretini koparma ve ek tarifeler uygulama ihtimaline dair kamu açıklamalarına yol açtı.

Bu rapor için başvurulan yetkin kaynaklar: ABD Ticaret Temsilciliği (USTR), CCTV (China Central Television), COSCO, Maersk, Hapag‑Lloyd, CMA CGM, Atina merkezli Xclusiv Shipbrokers, Hanwha Ocean, Philly Shipyard ve Cryptopolitan (haber raporlaması).

Piyasalar ve denizcilik tepkileri

Finansal piyasalar hızlı tepki verdi. ABD’den gelebilecek yüksek tarifelere dair uyarılar ve 1 Kasım için açıklanan ek %100 tarife sinyali sonrası S&P 500 sert düştü; ilerleyen süreçte başkanlık açıklamalarıyla kısmi yumuşama görüldü. Taşımacılık operatörleri karşılıklı liman ücretleriyle yüzleşiyor: Pekin, ABD’ye ait ya da bağları bulunan gemilere uygulanan özel liman ücretleri getirdi; bu, daha önce ABD’nin yerel tersaneleri desteklemeye yönelik aldığı önlemlere karşılık niteliğinde. Xclusiv Shipbrokers’ın araştırması durumu “deniz vergilendirme sarmalı” olarak tanımladı ve analistler sektör çapında 2026’ya kadar yaklaşık 3,2 milyar $ ek maliyet öngörüyor—COSCO’nun bu yükün neredeyse yarısını taşıması bekleniyor. Denizcilik analisti Ed Finley‑Richardson, operatörlerin gemi rotalarını değiştirdiğini ve bazı durumlarda Çin limanlarından kaçınmak için sefer ortasında kargoyu satmayı denediklerini belirtti. Büyük taşıyıcılar, Çin bağlantılı gemilerin ABD ticaret hatlarından uzaklaştırılmasıyla maruziyetlerini azalttı.

Yaptırımlar ve kurumsal etkiler

Pekin, ABD soruşturmasına yardımcı olmakla suçladığı Güney Koreli Hanwha Ocean’ın beş ABD bağlantılı yan kuruluşuna yaptırım uyguladığını duyurdu. Hanwha, hisseleri yaklaşık %6 değer kaybettikten sonra gelişmeleri takip ettiğini doğruladı. Bu önlemler, daha önce ABD makamlarının Çin’in deniz taşımacılığı ve gemi inşa uygulamalarına yönelik ceza vermesine zemin hazırlayan paralel kısıtlamalar ve soruşturma bulgularının ortasında alındı.

Sıkça Sorulan Sorular

Çin’in soya alımını durdurması kısa vadede ABD çiftçilerini nasıl etkiler?

Anlık etki, ihracat talebinin kaybı ve ABD soya fiyatları üzerinde aşağı yönlü baskıdır; çiftçiler ya alternatif alıcılar aramak zorunda kalır ya da stok birikimi riskiyle karşılaşır. Güney Amerika’ya kayan tedarik kalıcı olabilir ve diplomatik ya da politika değişiklikleri ticaret akışlarını geri getirmedikçe ABD’nin pazar payı daralabilir.

Trump’ın ticaret uyarısı sonrası piyasalar neden düştü?

Piyasalar, yaygın tarifeler, tedarik zinciri kesintileri ve tırmanan misillemeleri fiyatlayınca düştü; bu tür gelişmeler şirket kârlarını olumsuz etkileyebilir ve tüketiciler ile ithalatçılar için maliyetleri artırarak ekonomik belirsizliği ve oynaklığı yükseltir.

Yayın: COINOTAG, yayımlanma 2025-10-15. Güncelleme: 2025-10-15.

Öne Çıkan Noktalar

• Anlık talep kayması: Çin’in ABD soya alımlarını askıya alması, önemli hacimleri Güney Amerika’ya yönlendirerek ABD tarımsal ihracat gelirlerini etkiledi.
• Piyasa oynaklığı: Tarife tehditleri ve ticaret söylemi, hisse senedi piyasalarında düşüşe ve yatırımcı belirsizliğinin artmasına neden oldu.
• Deniz taşımacılığında bozulma riski: Karşılıklı liman ücretleri ve yaptırımlar, küresel nakliye maliyetlerini ve karmaşıklığını artırıyor; rota değişiklikleri ve operasyonel gider artışları zorunlu hale gelebilir.

Sonuç

Bu COINOTAG analizi, ABD-Çin ticaret geriliminin tarife ötesine geçerek tarım, enerji ve denizcilik politikalarını etkilediğini; bunun da ölçülebilir piyasa düşüşleri ve tedarik zinciri yeniden yapılandırması ürettiğini gösteriyor. Resmi veriler ve uzman yorumları gerçek ekonomik maliyetleri vurguluyor: kesintiye uğrayan soya ihracatları, rekor kullanılmış pişirme yağı ticaret akışları ve öngörülen milyar dolarlık deniz taşımacılığı maliyetleri. Karar alıcılar ve piyasa katılımcıları, bu bozulmaların normalleşip normalleşmeyeceğini ölçmek için diplomatik sinyalleri ve sektör ayarlamalarını yakından izlemeli—devam eden oynaklığa ve tedarik zinciri için acil planlamaya hazırlıklı olun.